Cổ phiếu ESOP là gì? Thủ tục và quy trình phát hành cổ phiếu ESOP

Trong thế giới tài chính đầy năng động, các doanh nghiệp không ngừng tìm kiếm những cách thức sáng tạo để thu hút và giữ chân nguồn nhân lực chủ chốt, đồng thời khuyến khích tinh thần làm việc và sự gắn bó của nhân viên. Một trong những công cụ quan trọng, góp phần hiện thực hóa mục tiêu này chính là ESOP – viết tắt của cụm từ Employment Stock Ownership Plan, hay dịch ra tiếng Việt là Kế hoạch phát hành cổ phiếu dành cho người lao động. Hãy cùng “Daday Happy” tìm hiểu rõ hơn về ESOP, từ khái niệm căn bản, các bước triển khai, đến những lợi ích và rủi ro mà hình thức này mang lại.

ESOP – Chiếc cầu nối giữa doanh nghiệp và nhân viên

Bạn có bao giờ nghe về khái niệm cổ phiếu ESOP nhưng chưa hiểu rõ ý nghĩa thực sự của nó? Hiểu đơn giản, ESOP là một chương trình mà công ty phát hành cổ phiếu dành riêng cho người lao động, đặc biệt là những nhân viên gắn bó lâu dài hoặc có đóng góp lớn trong sự phát triển của công ty.

Với ESOP, nhân viên không chỉ làm việc như một người làm công ăn lương mà còn trở thành cổ đông, có quyền sở hữu cổ phần trong công ty. Đây là động lực mạnh mẽ để họ chia sẻ trách nhiệm, nỗ lực cống hiến và đồng hành cùng công ty trên hành trình dài hơi.

Vì sao doanh nghiệp phát hành cổ phiếu ESOP?

Hãy thử nghĩ mà xem, điều gì sẽ khiến một nhân viên trung thành và nỗ lực hết sức mình vì công ty? Đó không chỉ là tiền lương mà còn là cảm giác bản thân thực sự là một phần quan trọng của doanh nghiệp. ESOP chính là cách để hiện thực hoá điều này. Dưới đây là những mục tiêu chính mà doanh nghiệp hướng đến khi phát hành cổ phiếu ESOP:

• Khích lệ nhân viên gia tăng hiệu suất làm việc: Việc nắm giữ cổ phần giúp nhân viên cảm thấy có trách nhiệm với sự phát triển của công ty, vì thành công chung cũng đồng nghĩa với lợi ích trực tiếp mà họ nhận được.
• Giữ chân nhân tài: Những nhân viên nòng cốt sẽ có lý do để gắn bó lâu dài khi họ thấy tương lai thăng hoa song hành cùng sự phát triển của công ty.
• Giảm chi phí thưởng bằng tiền mặt: Thay vì chi thưởng trực tiếp, doanh nghiệp có thể dùng cổ phiếu ESOP như một công cụ thay thế hợp lý.
• Tăng vốn và duy trì sự ổn định tài chính: Công ty có thể giữ lại được phần lợi nhuận không tái đầu tư, qua đó tăng vốn điều lệ phục vụ cho các kế hoạch dài hạn.

Những ví dụ điển hình về chính sách cổ phiếu ESOP ở Việt Nam

Hãy cùng tham khảo một số doanh nghiệp lớn tại Việt Nam đã triển khai thành công chương trình cổ phiếu ESOP:

• Công ty cổ phần FPT (năm 2023): FPT phát hành hơn 5 triệu cổ phiếu ESOP dành cho những nhân viên từ cấp bậc 4 trở lên và một số cán bộ có thành tích xuất sắc. Giá phát hành chỉ 10.000 đồng/cổ phiếu, thấp hơn rất nhiều so với giá thị trường (95.000 đồng/cổ phiếu).
• Ngân hàng SeABank: SeABank phát hành cổ phiếu ESOP với giá ưu đãi 12.000 đồng/cổ phiếu. Các cổ phiếu này được tự do chuyển nhượng 50% sau 1 năm và 100% sau 2 năm giữ.
• Ngân hàng Techcombank: Techcombank phát hành 6 triệu cổ phiếu ESOP với giá ưu đãi chỉ 10.000 đồng/cổ phiếu, đồng thời quy định hạn chế chuyển nhượng trong vòng 1 năm.

Những ví dụ này cho thấy ESOP không chỉ là công cụ gia tăng sự hài lòng của nhân viên mà còn là chiến lược quan trọng trong việc nâng cao giá trị doanh nghiệp.

Điều kiện và thủ tục pháp lý khi phát hành cổ phiếu ESOP

Nhiều người thường thắc mắc: Liệu bất kỳ doanh nghiệp nào cũng có thể phát hành cổ phiếu ESOP hay không? Thực tế, để phát hành ESOP, doanh nghiệp cần đáp ứng một số quy định chặt chẽ theo pháp luật. Dưới đây là các điều kiện mà doanh nghiệp cần tuân thủ dựa trên Điều 64, Nghị định 155/2020/NĐ-CP:

Điều kiện pháp lý để phát hành cổ phiếu ESOP

1. Được Đại hội đồng cổ đông thông qua: Doanh nghiệp cần xây dựng chương trình ESOP cụ thể và giành được sự đồng thuận từ Đại hội cổ đông.
2. Giới hạn tỉ lệ phát hành: Trong 12 tháng, tổng số cổ phiếu ESOP không được vượt quá 5% tổng số cổ phiếu đang lưu hành.
3. Nguồn vốn phát hành cổ phiếu: Công ty phải đảm bảo có đủ các nguồn vốn hợp lệ như thặng dư vốn cổ phần, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, hoặc các quỹ bổ sung vốn điều lệ theo quy định pháp luật.
4. Hạn chế chuyển nhượng: Cổ phiếu ESOP thường bị hạn chế chuyển nhượng trong tối thiểu 1 năm kể từ ngày phát hành nhằm đảm bảo tính ổn định.

Thủ tục phát hành cổ phiếu ESOP

1. Gửi báo cáo phát hành: Doanh nghiệp cần gửi tài liệu báo cáo phát hành cổ phiếu đến Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.
2. Nhận thông báo xác nhận: Trong vòng 7 ngày làm việc, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ kiểm tra và ra thông báo đồng ý hoặc từ chối.
3. Công bố thông tin: Trước khi phát hành, doanh nghiệp phải công bố chương trình phát hành trên các kênh thông tin chính thức.
4. Hoàn tất phát hành và báo cáo kết quả: Sau khi phát hành, doanh nghiệp phải nộp báo cáo kết quả cho Ủy ban và công khai thông tin lên website của mình.

Lợi ích và rủi ro khi phát hành cổ phiếu ESOP

Không thể phủ nhận rằng ESOP mang lại nhiều lợi ích, nhưng song song đó, nó cũng tiềm ẩn một số rủi ro cần lưu ý.

Lợi ích

• Tăng thu nhập cho nhân viên: Khi công ty phát triển, giá trị cổ phiếu tăng cũng chính là lợi ích trực tiếp mà nhân viên được hưởng.
• Giữ chân nhân tài lâu dài: ESOP giúp doanh nghiệp xây dựng một đội ngũ nhân viên trung thành và đầy tâm huyết.
• Giảm gánh nặng tài chính: Thay vì thưởng tiền mặt, phát hành ESOP giúp giữ lại lợi nhuận trong doanh nghiệp để tái đầu tư.

Rủi ro

• Pha loãng cổ phiếu: Việc phát hành quá nhiều cổ phiếu ESOP có thể khiến tỷ lệ sở hữu của các cổ đông hiện tại bị giảm. Điều này dẫn đến giảm giá trị cổ phiếu trên thị trường.
• Thiếu minh bạch: Một số công ty có thể lợi dụng ESOP để trao cổ phiếu cho người thân hoặc nhân viên thân tín nhằm gia tăng quyền lợi cá nhân.
• Mất niềm tin từ cổ đông: Nếu lạm dụng ESOP mà không giải thích minh bạch, nhiều nhà đầu tư sẽ đánh giá doanh nghiệp thiếu uy tín và ngần ngại rót vốn.

Cổ phiếu ESOP thực sự là một công cụ đắc lực giúp doanh nghiệp vừa giữ chân nhân tài, vừa tạo động lực để nhân viên đồng hành trong các giai đoạn phát triển. Tuy nhiên, để phát huy tối đa lợi ích của ESOP, công ty cần cân nhắc kỹ lưỡng chiến lược phát hành, tuân thủ quy định pháp luật và xây dựng sự minh bạch trong chính sách. Nếu bạn quan tâm đến nội dung về đầu tư tài chính hoặc đang tìm kiếm cách phát triển một danh mục đầu tư thành công, hãy theo dõi ngay Daday Happy để nhận được những bài viết chuyên sâu và hữu ích nhất!